Aan het woord
Idee voor een online database van kunst
In september 2014 kwam ik, via Mariette van der Waal, kunstconservator, in contact met Désirée Kubbinga. Zij vertelde mij over haar moeder, kunstenares Addi Kubbinga-Kwakkelstein, die in februari 2014 was overleden. Désirée en haar zus Juliette en broer Fred waren op het idee gekomen om de kunstwerken van haar moeder op een bepaalde manier openbaar te maken. Een online database, waarin bezoekers aan de hand van trefwoorden door Addi’s werk konden zoeken, leek een goede manier om dat te bewerkstelligen.
In deze studio is hard gewerkt
Addi’s kinderen vroegen mij om te helpen met het inventariseren van de kunstwerken. Omdat dit mij niet alleen dankbare taak leek, maar ook een leerzame ervaring, besloot ik op het aanbod in te gaan. Toen ik een maand later voor de eerste keer kennis maakte met Désirée, Juliette en Fred, lieten zij mij de werkkamer van hun moeder zien in het huis aan de Koninginneweg in Wassenaar. Overal waar ik keek, zag ik aquarellen en schilderijen, modelbeeldjes, stapels tekeningen en oude krantenartikelen, tekenmaterialen, schilderezels, vazen, spiegels en kunstboeken. Ik voelde mij er meteen thuis, mede door de gastvrijheid van Addi’s kinderen.
3350 kunstwerken en 225 tekenboekjes inventariseren
Het was de bedoeling om alle schilderijen, tekeningen, aquarellen en grafische werken te fotograferen, te beschrijven, op te meten, en te voorzien van sleutelwoorden. Aan de hand van de foto’s en de gegevens zouden de werken online worden gepubliceerd. Bezoekers van de website zouden aan de hand van de sleutelwoorden door het werk van Addi kunnen ‘bladeren’. We begonnen het project met het fotograferen en inventariseren van alle schilderijen en aquarellen in het huis. Elk object kreeg een eigen inventarisnummer, waaronder alle gegevens over het kunstwerk in kwestie werden gebundeld. Zo groeide het project langzaam uit. Na de eerste 200 schilderijen volgden de kasten vol aquarellen en tekeningen. Na een jaar en enkele maanden waren alle losse schilderijen, aquarellen, tekeningen en etsen geïnventariseerd. Het bleek te gaan om meer dan 3350 losse kunstwerken. Ook de kast vol met tekenboekjes, 225 stuks in totaal, werden beschreven en de mooiste schetsen werden gefotografeerd.
Addi’s leefwereld
Hoewel ik Addi nooit gekend of ontmoet heb, sleepten haar kunstwerken mij mee in haar leefwereld. Ze begon al vroeg met tekenen, toen ze ongeveer 10 jaar was. Wat mij in die vroege tekeningen raakte, was het kinderlijke optimisme wat erin te zien was. Ik herinner me een aantal tekeningen uit de hongerwinter van 1944-1945. In die koude wintermaanden tekende zij kinderen die speelden in groene velden, terwijl de oorlog nog in volle gang was. Een groot deel van haar kunstwerken geven eveneens een prachtig tijdsbeeld, zoals de modetekeningen die zij tekende voor modehuizen in Amerika in de jaren 1950, de stranden van Copacabana in de jaren 1960 en haar tijd in Nederland in de jaren 1970.
Veranderingen in tekenstijl
Ook de verandering in stijl in deze periodes is boeiend. Onder invloed van haar lessen bij Oskar Kokoschka schilderde Addi een periode heel expressief met prachtig kleurgebruik, zoals Kokoschka ook schilderde. Ze begon zelfs op een soortgelijke manier te signeren als Kokoschka. Waar hij met zijn grote initialen OK signeerde, begon Addi met AK te signeren. In haar periode in Amerika werkte zij een periode in een abstracte stijl, al heeft ze het figuratieve nooit volledig losgelaten. In de jaren 1980 en 1990 heeft ze een aantal prachtige modeltekeningen gemaakt.
Variëren met licht
Addi reisde veel en zij legde de indrukken die ze in het buitenland opdeed vast in aquarellen en tekeningen. De andere lichtval en de lichte kleuren, met name in het middellandse zeegebied, komen goed tot uiting in haar aquarellen van reizen naar Italië en Mallorca. Maar ook de grijze, nevelige Britse landschappen zijn de moeite waard om te bekijken.
De mens boeit Addi
Het belangrijkste thema in Addi’s werk was echter de mens. Dit blijkt niet alleen uit de vele modeltekeningen, maar ook uit de portretten die ze schilderde. In de portretten probeerde Addi altijd iets van het karakter van de geportretteerde af te beelden. De kunstwerken, waarin dat karakter het beste naar voren kwam, waren de schilderijen en tekeningen waarop zij haar eigen familie afbeeldde. Zij legde haar ouders, broers, man en kinderen, veelvuldig vast, terwijl zij rustig een boek lazen in een stoel, in de tuin zaten met de hond en de kat, een been in het gips hadden, of aan het studeren waren.
Addi’s werk is nu online
Nu al het werk geïnventariseerd en gefotografeerd is, is er een goed overzicht ontstaan van Addi’s werk. Ik wens u veel plezier met het doorkijken van de website en hoop dat u, net als ik, verrast wordt door de veelzijdigheid van Addi’s kunstwerken. Ik wens u een fijne kennismaking!
Roland Gieles
kunsthistoricus